Restless Legs Syndroom (RLS) - rusteloze benen

Iedereen heeft weleens last van rusteloze benen, of kriebel in de benen.

Zeker na een inspannende dag of als je de hele avond op hakken hebt gestaan. Je ligt dan vaak te woelen in bed tussen de lakens.

Vaak hebben kinderen ook last van rusteloze benen en schoppen en schudden ze in hun bedje met hun benen, in de hoop dat het weggaat.

Maar wat als je zowat elke nacht wakker wordt gehouden door rusteloze benen?

Dan spreken we over het 'restless legs syndroom'.

In dit artikel gaan we het hebben over wat er dan precies gebeurt in je lichaam en wat de oorzaken zijn.

Er bestaan verschillende behandelingen in het geval van restless legs syndroom. We zetten ze voor je op een rijtje.

Je nachtrust is je basis, dus het is belangrijk dat je de mogelijkheden nagaat om van die rusteloze benen af te komen!

Gelukkig hoef je in veel gevallen niet de rest van je leven te liggen woelen.

Betekenis en symptomen van restless legs syndroom (RLS) - rusteloze benen

Het restless legs syndroom is een neurologische aandoening.

Dat is een stoornis van het zenuwstelsel waardoor de communicatie tussen de hersenen en - in dit geval - bepaalde zenuwen en spiergroepen niet goed verloopt.

De symptomen bestaan uit:

• Gevoelige, prikkelende en branderige benen
• Het gevoel alsof er steeds beestjes over je benen kruipen
• Een bewegingsdrang die niet te weerstaan is. Met het bewegen stopt namelijk ook tijdelijk het vervelende gevoel
• Spiersamentrekkingen van de benen, voeten en soms de armen.

Ongeveer 80% van de patiënten heeft last van de laatstgenoemde klacht.

Ongeveer om de 30 seconden vertonen je spieren dan schokkerige bewegingen en soms krullen bijvoorbeeld je tenen omhoog of buigt je knie.

Deze aandoening wordt 'Periodic Limb Movement Disorder (PLMD)' genoemd.

Patiënten hebben vooral 's nachts last van de klachten van restless legs syndroom, maar soms ook overdag.

Zodra de patiënt een tijdje gaat 'rusten' komen de klachten op. Dat kan dus ook al bij het stilzitten zijn. Je kunt je voorstellen dat lang stilzitten dus vermeden wordt.

Vaak zijn het alleen de benen en de voeten, maar restless legs syndroom kan ook doorstromen naar de armen en de romp.

Minstens 5% van de bevolking lijdt aan het rusteloze benen syndroom. Mannen en vrouwen zijn gelijk vertegenwoordigd en vooral ouderen hebben er vaak mee te maken.

Het kan goed zijn dat hyperactieve kinderen eigenlijk de diagnose 'restless legs syndroom' zouden moeten krijgen.

Voorheen dacht men dat restless legs syndroom alleen voorkwam bij volwassenen, maar men schat nu dat 1 op de 50-100 kinderen rusteloze benen hebben (in combinatie met periodic limb movement disorder).

Om dit vast te stellen zou meer onderzoek noodzakelijk zijn.

Restless legs syndroom doet meestal geen pijn maar is vooral heel vervelend en het houdt je zo van je nachtrust af dat het vaak samengaat met veel andere klachten.

Je kunt dan denken aan chronisch slaapgebrek.

Slaap is essentieel voor het op peil houden en herstellen van bijna al je lichaamsfuncties; van je immuunsysteem tot je geheugen en concentratie, en van je gemoedstoestand tot aan je maag- en darmstelsel.

Oorzaken restless legs syndroom

Helaas is er nog veel onderzoek nodig om de exacte oorzaak van restless legs syndroom te bepalen.

Wel weten we dat het een verstoring is van de zenuwcellen in de hersenen die gaan over het doorgeven van signalen naar de spiergroepen.

De signaalstof die daarvoor nodig is heet dopamine. Net als bij de ziekte van Parkinson gaat er in het dopaminesysteem iets mis.

Alhoewel we nog niet weten wat er precies misgaat, hebben we wel vermoedens over mogelijke oorzaken die het restless legs syndroom in gang kunnen zetten of triggeren. Zoals bijvoorbeeld:

• Erfelijkheid
• Chronische aandoeningen aan de nieren en gewrichten
• Diabetes
• Zwangerschap en de overgang (maar de klachten verdwijnen daarna dan vaak weer)
• Bepaalde medicijnen. Sommige anti-depressiva en tranquillizers, calciumblokkers (bloeddrukverlagers), medicijnen tegen allergieën, en medicijnen bij epilepsie
• Bloedarmoede; tekort aan ijzer/tekort aan foliumzuur
• Spataderen
• Cafeïne-houdende dranken
• A.D.H.D. (R.L. syndroom gecombineerd met hyperactiviteit en concentratieproblemen)

Diagnose restless legs syndroom

Voorafgaand aan de diagnose wordt vaak je bloed getest op bloedarmoede. Een ijzertekort of tekort aan foliumzuur kan restless legs syndroom triggeren. 

Je arts kan dan eerst kijken of door het slikken van supplementen je benen minder rusteloos worden.

De diagnose wordt vastgesteld met bepaalde meetapparatuur in het ziekenhuis. Vaak moet je een nacht in het ziekenhuis slapen voor slaapobservatie.

De artsen kunnen dan bekijken of je ook periodic limb movement disorder hebt.

Bij spataderen kan over gegaan worden tot een operatie waarbij de aderen verwijd worden. Dit kan in veel gevallen de klachten helpen verminderen.

Behandeling restless legs syndroom

Medicatie

Na de diagnose kun je kiezen uit een aantal medicijnen. Deze komen uit de groepen geneesmiddelen die ook voorgeschreven worden bij de ziekte van Parkinson (deze bevatten dopamine) en epilepsie.

Eveneens worden soms slaappillen voorgeschreven evenals opiaten (verdovende/pijnstillende middelen).

Voor alle medicatie geldt: bouw het zeer langzaam op onder begeleiding van de arts en weeg goed de voordelen af tegen de bijwerkingen en eventuele verslavingsgevoeligheid.

De bijwerkingen lopen uitéén van augmentatie (klachten komen na uitwerking van de medicatie dubbel zo hard terug), slaperigheid en een verdoofd gevoel, hoofdpijn en verstopping, tot duizeligheid, misselijkheid, hallucinaties en evenwichtsstoornissen.

Vaak is autorijden onder invloed van deze medicatie niet toegestaan.

Veel medicijnen hebben zich op lange termijn nog niet bewezen. Er komen regelmatig nieuwe medicijnen op de markt.

Overige behandelingen

Er zijn diverse alternatieve geneeswijzen waarvan niet wetenschappelijk bewezen is dat ze effectief zijn maar zeker de moeite waard zijn om uit te proberen.

Denk aan biofeedback (methode waarbij met apparatuur allerlei lichaamssignalen gemeten worden), acupunctuur, acupressuur (massage die gebruikt maakt van dezelfde drukpunten als bij acupunctuur) en homeopathie.

Wat je zelf kunt doen om het extra triggeren van de symptomen te voorkomen is bijvoorbeeld het vermijden van het drinken van cafeïne-houdende dranken zoals koffie, energiedrankjes, cola, zwarte thee en chocolade.

Verder kunnen bepaalde voedingssupplementen helpen om de symptomen onder bedwang te houden. Bijvoorbeeld vitamine B12/ijzer.

Zorg er verder goed voor dat je slaapcondities optimaal zijn. Dus dat je slaapkamer koel, donker, stil en rustgevend is.

Dat je probeert om voldoende uren te rusten (ook al lukt het niet altijd om te slapen) en een goed slaapritme aan te houden.

Zorg voor voldoende beweging overdag. Voor het slapen kun je eventueel rustige oefeningen doen. Welke oefeningen en met welke intensiteit, dat is per persoon verschillend.

Staand werken, massage van de benen (bijvoorbeeld met kamferzalf), meditatie, yoga en een warm of koud voetenbad nemen zijn ook zaken die ondersteuning bieden.