Osteoporose voorkomen en behandelen

Osteoporose, oftewel botontkalking, is een reumatische aandoening waarbij de botten broos worden.

Er ontstaan kleine gaatjes in de botten waardoor deze poreus worden.

In Nederland lijden zeker 800.000 mensen aan deze ziekte. Bijna driekwart van deze mensen is hier zich niet bewust van!

Het wordt wel de 'stille ziekte' genoemd en wordt vaak pas (te) laat gediagnosticeerd.

En dat is jammer, want je kunt veel doen om osteoporose te voorkomen, dragelijk te maken en ervoor te zorgen dat de situatie niet verergert.

In dit artikel gaan we dieper in op de behandeling en het voorkomen van de aandoening.

Ook de symptomen, oorzaken en diagnose komen aan bod.

Lees verder en laat je informeren door Gezonde Tips.

Symptomen osteoporose

Botontkalking ontstaat geleidelijk. Er zijn meerdere fasen.

Het voorstadium van osteoporose heet osteopenie. De botdichtheid / botmassa is dan wel al lager dan normaal maar er zijn nog geen klachten.

In eerste instantie geeft de aandoening dus niet direct pijn.

In een later stadium kunnen er klachten ontstaan als een zwak en stijf gevoel, zwelling en pijn in onder andere de knie, heup, bij de ribben, de polsen, de bovenbenen, de schouders en de rug.

Het gevaar is dat je sneller dan gewoonlijk een bot of wervel (bijvoorbeeld ruggenwervel) breekt bij het vallen of als je ergens hard tegenaan stoot.

Soms is dat pas het moment dat een arts erachter komt dat er sprake is van botontkalking.

Door inkrimping van het skelet zal je lichaamslengte afnemen. Ook kunnen wervels gaan inzakken waardoor je houding verandert en je bijvoorbeeld voorovergebogen gaat lopen.

Daardoor kunnen organen als je longen, je hart, je blaas, je maag en darmen minder ruimte krijgen. Beknelling van de organen geeft klachten als benauwdheid, druk, ongewenst urineverlies en stoelgangproblemen.

Lees ook: calcium tekort: symptomen & gevolgen

Oorzaken osteoporose

Er zijn meerdere oorzaken en het is meestal een combinatie van factoren die zorgt dat je botten achteruit gaan.

Deze oorzaken worden ingedeeld in twee categorieën: primaire en secundaire osteoporose.

Primaire osteoporose

Primaire osteoporose komt het meest voor. Bij deze vorm is de aandoening voortschrijdend.

Het gaat dan om oorzaken als ouderdom, erfelijkheid en hormonale veranderingen na de menopauze.

Soms is er helaas geen oorzaak te vinden.

Botontkalking ontstaat vaak bij ouderen. De stevigheid van botten neemt af naarmate we ouder worden.

Vrouwen krijgen vanwege veranderingen in hun hormoonhuishouding (met name door de overgang) vaker last van de aandoening. Dit heeft te maken met de verminderde aanmaak van oestrogeen. Maar liefst 1 op de 3 vrouwen boven de 60 jaar krijgt hiermee te maken.

Dit hoeft echter niet te betekenen dat osteoporose een logisch gevolg is van ouder worden.

Het kan ook ontstaan zijn doordat de botopbouw in de jeugd niet goed is ondersteund met toereikende voeding of te weinig lichaamsbeweging.

Secundaire osteoporose

Bij secundaire osteoporose wordt de aandoening veroorzaakt door een andere aandoening of ziekte.

Osteoporose is een reumatische aandoening. Het is een vorm van reuma aan het bot / het skelet.

Mensen met een andere reumatische aandoening lopen meer risico om ook botontkalking te krijgen.

Daarnaast kan osteoporose een gevolg zijn van andere aandoeningen, zoals een ontregelde schildklier (en daarmee ontregelde hormonen), nierziektes, darmziektes, anorexia, COPD, diabetes, taaislijmziekte en coeliakie.

Overmatig en langdurig alcohol gebruik is bij mannen vaak de oorzaak van botontkalking.

Ten slotte kan het veelvuldig gebruik van bepaalde medicijnen zoals prednison (en mogelijk ook antidepressiva) leiden tot de aandoening.

Afname van het bot

Het lichaam breekt continu het versleten botweefsel af en bouwt weer nieuw weefsel op.

Door mineralenverlies van voornamelijk calcium, magnesium en fosfor, neemt de botmassa af. Die mineralen verlaten het lichaam dan via de urine.

Er vindt een verstoring plaats van de bot-matrix (een deel van het botbindweefsel). Dit verlaagt de botdichtheid.

Osteoporose lijkt in veel opzichten op osteo-artrose. Bij osteo-artrose gaat het voornamelijk om slijtage van het gewrichtskraakbeen, in plaats van afname van het bot.

Lees ook: artrose behandeling

Diagnose osteoporose

De diagnose kan worden gesteld naar aanleiding van een röntgenfoto. Bijvoorbeeld na een botbreuk.

Met een dexa-meting wordt de botdichtheid gemeten.

Dit resulteert in een zogenaamde T-score. Als deze score lager dan -2,5 is dan wordt de diagnose 'osteoporose' gesteld.

Aanvullend bloedonderzoek kan de oorzaak uitwijzen. Er wordt gemeten of je bloed wel voldoende mineralen (zoals calcium) en vitamine D bevat.

Lees ook: vitamine D tekort

Osteoporose behandelen

Als je er op tijd bij bent kun je osteoporose nog goed behandelen.

Een bot is levend weefsel dat de mogelijkheid heeft om zichzelf te herstellen; mits niet al te zeer beschadigd.

Toch is osteoporose niet echt te genezen; je kunt er enkel voor zorgen dat het niet van kwaad tot erger gaat.

Bij de behandeling gaat het om pijnbestrijding, verder botverlies tegen gaan en botbreuken voorkomen.

Het is belangrijk dat de arts je onderzoekt op meerdere / soortgelijke aandoeningen om goed in te schatten welke behandeling bij je past.

Er wordt bijvoorbeeld gekeken hoe je de pijn en stijfheid kunt verlichten.

• Er bestaan meerdere soorten anti-osteoporose medicijnen, waarvan de meest bekende zijn de bisfosfonaten alendroninezuur en risedroninezuur. Medicijnen kunnen in de vorm van tabletten worden ingenomen maar ook in de vorm van injecties. De medicijnen kunnen wel bijwerkingen geven voor onder andere de maag en slokdarm.
• Beweging is cruciaal bij osteoporose. Het lijkt misschien gek gezien de aandoening, maar juist door het bot te belasten maak je het sterker. Je moet zeker een half uur (in totaal) per dag bewegen als je deze aandoening hebt.
• Een fysiotherapeut kan je hiermee helpen, bijvoorbeeld volgens de D-3 aanpak voor beweging. Deze bestaat uit 3 bewegingscategorieën: sporten buitenshuis, spier- en botversterkende gymoefeningen voor in huis en beweging in de dagelijkse routine (bijvoorbeeld traplopen). Ook kun je een soort corset krijgen dat ervoor zorgt dat je organen meer ruimte krijgen.
• Een chiropractor kan zorgen voor het corrigeren en stabiliseren van je botten.
• Een osteopaat kan voor veel patiënten eveneens verlichting bieden bij de klachten.
• Ook voeding speelt een belangrijke rol in de strijd tegen osteoporose. Voeding die rijk is aan voedingsstoffen (met name calcium en magnesium) kunnen een enorm verschil maken in de voortgang van osteoporose. Je zou denken dat je voor je calcium-inname enorm veel zuivel moet gaan eten. Dit is echter geen goed idee. Opvallend is namelijk dat osteoporose juist het meest voorkomt in landen waar veel zuivel wordt geconsumeerd. Kies liever voor calcium- en magnesiumrijke producten als groene (blad)groenten, zaden, quinoa, peulvruchten, rauwe noten, vette vis (zoals zalm), havermout, rauwe cacao en eieren. Gebruik niet teveel zout, koffie en alcohol. Stop met roken.
• Je kunt verder calcium-, magnesium- en vitamine D (D3) supplementen slikken en bijvoorbeeld chlorella. Vitamine D is nodig om de mineralen goed op te kunnen nemen. Er is in Nederland simpelweg te weinig zon om vitamine D uit zonlicht te halen.
• Bezoek wellicht ook eens een homeopaat.
• In een vergevorderd stadium van osteoporose is het soms nodig om je leefwijze en eventueel woning aan te passen om het gevaar van botbreuken te voorkomen.

Osteoporose voorkomen

Het belangrijkste is om osteoporose voor zover mogelijk te voorkomen of in ieder geval zoveel mogelijk te beperken.

Het is mogelijk om het risico zoveel mogelijk te verkleinen.

Preventief bezig zijn houdt vooral in dat je er een gezonde leefstijl op zult na moeten houden.

Zorg ervoor dat je voldoende van bovengenoemde voeding binnenkrijgt die voldoende calcium en magnesium bevat.

Je kunt ook je lichaam actief ontzuren. Je zorgt er dan voor dat er door middel van bepaalde voeding minder kalk wordt onttrokken aan je botten.

Verder is het voor iedereen raadzaam om extra vitamine D en magnesium supplementen te slikken.

Beweeg voldoende en vermijd roken en alcohol.