Koorts behandelen: zo kom je van je koorts af

Iedereen heeft weleens te maken met griep en koorts. Je hebt het afwisselend warm of koud, je zweet en hebt rillingen. Telkens meet je je temperatuur om te kijken of je koorts al iets gezakt is.

Je zou denken dat het leed al geschied is als de griep en koorts eenmaal uit is gebroken. Je kan alleen nog maar kunt uitzieken en je lichaam z’n gang laten gaan. Toch zijn er natuurlijke manieren om dit proces te versnellen!

Hoe behandel je koorts? In dit artikel laten we je zien hoe je sneller beter kan worden en hoe je koorts kunt behandelen. Ook geven we je feitjes en weetjes over wat er bij koorts zoal in je lichaam gebeurt.

Vaak kun je al voelen aan je voorhoofd dat je temperatuur verhoogd is. Met een thermometer kun je dit heel exact meten; onder je tong of oksel. Bij kinderen gaat het vaak rectaal.

Een keer per dag je temperatuur meten is in principe voldoende. Huisartsen gebruiken tegenwoordig vaak een thermometer die tegen het voorhoofd gehouden kan worden.

Tussen de 37,5 en 38 graden heb je verhoging en je spreekt van koorts vanaf 38 graden. Tot 39 graden spreekt men wel van 'koude koorts' vanwege de koude rillingen die je dan vaak hebt.

Stijgt de koorts boven de 39 graden dan verdwijnen de koude rillingen meestal omdat het lichaam dan de juiste temperatuur heeft bereikt om de ziektekiemen te bestrijden. 

Koorts wordt ook wel febris of pyrexie genoemd. Wat is de oorzaak van koorts? Het is meestal het gevolg van een ontsteking of infectie in het lichaam door een virus of bacterie.

Hoe heftiger de ontsteking, hoe hoger de koorts kan oplopen. Hoge koorts wordt wel hyperthermie of hyperpyrexie genoemd.

Soorten koorts

Er bestaan verschillende soorten koorts. De meest bekende en onschuldige vormen zijn intermitterende en remitterende koorts. Bij beide vormen neemt de koorts na een tijdje weer af. Bij remitterende koorts daalt de koorts echter niet helemaal naar de normale waarden.

Daarnaast bestaat er nog relapsing fever waarbij de koorts steeds 3 tot 10 dagen duurt, afneemt en vervolgens weer toeneemt.

Ten slotte is er nog aanvalsgewijze koorts waarbij korte periodes van koorts worden afgewisseld met koortsvrije periodes.

Bij koorts kun je vaak ook niet goed slapen. Je bent wel moe, maar je ligt vaak veel te woelen.

Wat zijn andere griepverschijnselen bij koorts? Een verhoogde lichaamstemperatuur gaat vaak samen met andere symptomen zoals opgezette lymfeklieren, keelpijn, verkoudheid, hoesten, hoofdpijn en spierpijn.

Ook kun je je moeilijk concentreren, heb je weinig eetlust en ben je soms misselijk met overgeven. Vaal heb je veel dorst en kun je moeite hebben om je evenwicht te bewaren.

Ook kunnen ze bij koorts lethargie gaan vertonen; dat betekent dat je steeds in slaap valt en onverschilligheid vertoont als iemand je aanspreekt.

Tijdens hoge koorts kun je ook gaan ijlen; je bent dan door de koorts verward en gaat wartaal uitslaan.

Symptomen bij langdurige koorts

Hyperthermie (hoge, langdurige koorts) gaat vaak samen met onder andere hartkloppingen, spierstijfheid en verstoring van de stofwisseling.

Wat veroorzaakt hyperthermie? Je kunt hyperthermie krijgen bij bijvoorbeeld ernstige nieraandoeningen of ernstige infecties met micro-organismen. Het hyperthermiesyndroom kan levensbedreigend zijn. 

Bij onderkoeling, het tegenovergestelde van koorts (wanneer je lichaamstemperatuur onder de 35 graden zakt) spreken we van hypothermie.

Koorts behandelen door temperatuur te verlagen?

Koorts is een onschuldig maar effectief middel van je lichaam om een ontsteking of infectie te bezweren. Het is een verdedigingssysteem tegen zo'n ontsteking of infectie. Je maakt afweerstoffen (pyrogenen) aan die zorgen dat de lichaamstemperatuur stijgt.

Heb je verhoging of koorts, dan is dat een goed teken. Je immuunsysteem doet z’n werk en het lichaam laat diens zelfhelende kracht zien. Uiteraard is dat niet iets waar je veel aan zult denken wanneer je onder de wol ligt te steunen en zuchten.

Het is niet de bedoeling om je koorts gelijk te laten verdwijnen. De verhoging van lichaamstemperatuur is juist belangrijk voor je herstel. Je hoeft je lichaamstemperatuur dus absoluut niet gelijk terug te brengen naar normaal.

Wel kun je je koorts behandelen door temperatuur te verlagen. Dit is vooral een goed idee bij hoge en/of langdurige koorts, omdat deze vormen van koorts je lichaam juist uitputten.

Je kunt je al een stuk beter voelt als je koorts met 1 graad is gezakt.

Om goed te kunnen slapen of bij stevige hoofdpijn kan dit goed helpen. Een halve paracetamol kan al genoeg zijn.

Wanneer moet je opletten bij paracetamol bij koorts? Het kan zijn dat je je na het slikken van een koortsverlagend medicijn weer beter voelt en je daardoor je lichaam de rust niet gunt om uit te zieken. Op lange termijn kan dit gevaarlijk zijn.

Een paracetamol zetpil voor kinderen kan helpen bij koorts. Echter raad ik wel aan om terughoudend te zijn als het gaat om het geven van medicatie aan kinderen. Kijk vooral uit met hoge doseringen. 

Behandeling op basis van type koorts

Niet iedere remedie zal helpen bij je verhoging. Je kiest een behandeling bij verschillende oorzaken van koorts. 

In 90% van de gevallen is een virus de oorzaak van koorts. Deze vorm van koorts gaat meestal vanzelf weer over, eventueel ondersteunt door natuurlijke middelen.

Is een bacteriële infectie de oorzaak van koorts, dan zijn antibiotica wél noodzakelijk. 

De mogelijke oorzaken van een ontsteking lopen sterk uiteen en kunnen onschuldig of extreem ernstig zijn.

Infectieziekten, allergische reacties, auto-immuunziekten, kanker, hormoonaandoeningen en overmatig gebruik van medicijnen of vergiftiging kunnen ontstekingen en infecties veroorzaken.

Tip 1: Rust en slapen

Tijdens je slaap krijgen je hersenen de kans om hormonen aan te maken die de vorming van nieuw weefsel stimuleren. Dit weefsel draagt bij aan je afweermechanisme.

Tijdens rust, en met name tijdens je slaap maakt je lichaam meer witte bloedcellen aan. Deze kunnen een virus of bacterie te lijf gaan.

Vaak kun je niet goed kan slapen. Je kan bijvoorbeeld niet goed ademen vanwege verkoudheid of doordat je misschien stress voelt. Slecht slapen bij koorts is dus niet bevorderlijk voor het laten zakken van je verhoging.

Een middel om goed te slapen bij koorts is bijvoorbeeld melatonine. Dit supplement is een lichaamseigen stof. Ook valeriaan tabletten of druppels kunnen je helpen om in slaap te komen. 

Je hoeft natuurlijk niet per se de hele dag te slapen of de hele dag in bed te liggen, maar grote inspanningen zijn niet aan te raden. Zorg er ook voor dat je luchtwegen zoveel mogelijk vrijblijven.

Wanneer je tijdens het ziek zijn meer dan 3 uur achter elkaar niet naar het toilet bent geweest dan heb je waarschijnlijk niet genoeg gedronken. Water drinken kan je tegenstaan als je ziek bent, thee kan dan de oplossing zijn.

Kruidentheeën, zoals (peper)munt- of kamillethee met gember, werken heel goed om je vochtbalans te herstellen. Bouillon met cayennepeper is weldadig bij griep en koorts. Ook kunnen (zelfgemaakte) ijslolly's verkoelend zijn.

Ook kokoswater zonder toevoegingen (en niet kokoswater van concentraat) levert het lichaam vocht en elektrolyten (mineralen die oplosbaar zijn in je bloed en weefsels). Deze elektrolyten zijn essentieel voor je spierfuncties, zenuwfuncties, water- en pH-balans. 

Drink niet teveel suikerrijke dranken (ook fruitsappen zijn suikerrijk!). Bacteriën leven namelijk op glucose (suiker). Je kunt beter een sinaasappel of kiwi in stukjes eten of in de smoothie mixen met groenten, dan dat je er alleen het sap van drinkt. 

Tip 3: Eet milde, zachte voeding

Wanneer je koortsig en grieperig bent is je eetlust vaak weg. Toch is het goed om kleine, lichte porties te consumeren, tenzij je echt geen trek hebt of misselijk bent.

Let erop dat je beter geen bewerkte, suikerrijke voeding kunt eten. Denk in plaats daarvan bijvoorbeeld aan havermoutpap, soep, granenwafels (zoals rijstwafels) en vitamine C-rijke voeding zoals fruit en groenten; bijvoorbeeld citrusvruchten of spinazie.

Voeg eens wat essentiële olie toe (zoals lavendel) om je spieren te ontspannen. Ook bitterzout (Epsom zout) is een echte weldoener als je lijf pijn doet van de koorts en griep.

Tip 7: Probiotica

Probiotica kunnen je immuunsysteem versterken en zijn werkzaam in je darmen (spijsverteringssysteem). Het zijn levende, goede bacteriën (micro-organismen) die de darmflora kunnen ondersteunen.

Als je je bedenkt dat 80% van je immuunsysteem zich in het spijsverteringssysteem voltrekt, dan kan je wel begrijpen waarom het belangrijk is dit op peil te houden. Probiotica bij koorts kan dus een goed middel zijn.

Kombucha (gefermenteerde zoete thee) en misosoep (een traditionele Japanse soep) zijn beiden uitstekende probiotica. Je kunt ook probiotica supplementen gebruiken.

Is koorts besmettelijk?

Nu wil je vast weten of koorts besmettelijk is... Nee, koorts is niet besmettelijk. Maar het virus of de bacterie die het veroorzaakt kan wel overdraagbaar zijn. Meestal gaat koorts gepaard met andere griepverschijnselen die besmettelijk zijn.

Nog voordat je deze griepverschijnselen krijgt kan iemand anders het virusje al van je overnemen. Bij volwassenen zo'n dag van tevoren en bij kinderen zelfs wel tot 6 dagen voordat de klachten beginnen.

Wanneer een arts waarschuwen?

Kinderen zijn extra kwetsbaar. Het is dus belangrijk om kinderen met koorts goed in de gaten te houden en regelmatig te checken hoe het ervoor staat; bijvoorbeeld door ze aan te spreken.

Waarschuw een arts wanneer een kind van onder de 3 maanden koorts heeft. Bij een kind van boven de 3 maanden wordt geadviseerd om sowieso na 3 dagen koorts contact op te nemen met een arts.

Dit geldt ook al eerder wanneer het kind almaar zieker wordt. Bijvoorbeeld als het kind veel overgeeft, diarree krijgt, benauwd wordt en/of niet wil drinken.

Wanneer er sprake is van koorts bij ouderen of koorts bij een hartaandoening, dient men goed op te letten. Hoge en langdurige koorts bij zwangerschap kan ook gevaarlijk zijn. Het kan schade brengen aan de foetus en zelfs tot vroeggeboorte leiden.